H ιστορία της Τήνου

Η ιστορία της Περιοχής - Οι πρώτοι κάτοικοι Πιστεύεται ότι πριν από εκατομμύρια χρόνια δεν υπήρχε Αιγαί...

Η ιστορία της Περιοχής - Οι πρώτοι κάτοικοι Πιστεύεται ότι πριν από εκατομμύρια χρόνια δεν υπήρχε Αιγαίο πέλαγος, αλλά η Τήνος, μαζί με άλλα νησιά, ήταν ενδεχομένως απομεινάρια βουνοκορφών μίας έκτασης που ένωνε την Ελλάδα με την Ασία. Το νησί κατοικείται από τα πανάρχαια χρόνια. Πρώτοι κάτοικοι αναφέρονται οι Φοίνικες και αργότερα οι Ίωνες, οι Αθηναίοι, οι Μακεδόνες και οι Ρωμαίοι. Το όνομά της ενδεχομένως προέρχεται από τον πρώτο οικιστή της, τον Τήνο. Άλλες ονομασίες του νησιού ήταν «Υδρούσα» και «Οφιούσα» εξαιτίας του μεγάλου πλήθους φιδιών. Ο Αριστοφάνης ακόμα την ονομάζει «Σκοροδοφόρο» λόγω των εκλεκτών σκόρδων που παρήγαγε. Για την αρχαία Τήνο έγραψαν ιδιαίτερα έργα ο Αινησίδημος ("Τηνιακά") και ο Αριστοτέλης ("Πολιτεία Τηνίων") ο οποίος και την επισκέφθηκε. Αυτά τα έργα όμως δυστυχώς δεν διασώθηκαν.

Τοπική λατρεία Στο νησί, και συγκεκριμένα στο βουνό "Τσικνιάς", θεωρούνταν πως βρίσκονταν η κατοικία του Αιόλου, του θεού του ανέμου. Από εκεί εξαπέλυε ανέμους προς πάσα κατεύθυνση. Στο νησί ακόμα λατρεύονταν ο Ποσειδώνας που θεωρούνταν προστάτης του. Πίστευαν ότι ο Ποσειδώνας απάλλαξε το νησί από τα πολλά φίδια, στέλνοντας ένα σμήνος πελαργών να τα εξολοθρεύσει. Η γυναίκα του Αμφιτρίτη λατρεύονταν εξίσου ως προστάτιδα της γυναικείας γονιμότητας. Προς τιμήν τους έχουν χτιστεί οι Ιεροί ναοί του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης που σώζονται μέχρι σήμερα στην περιοχή Κιόνια.

Βυζαντινά χρόνια και Ενετοκρατία Μετά την παρακμή της Ρώμης, η Τήνος υπάγεται στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Ο τρόπος διοίκησης της Τήνου από το Βυζάντιο, ήταν ασφαλώς φεουδαρχικός. Γενναίοι πάνοπλοι ιππότες κατακτούσαν γη, την οποία χώριζαν σε μεγάλα κομμάτια γης που αποτελούσαν τα φέουδα. Στους χωρικούς άφηναν κάποια πολύ μικρότερα τμήματα γης που κατά κανόνα ήταν και τα πιο άγονα. Από την παραγωγή των χωρικών, το μεγαλύτερο τμήμα το έδιναν ως φόρο, ενώ παράλληλα ήταν υποχρεωμένοι να εκτελούν αγγαρεία για λογαριασμό των φεουδαρχών. Κατά την τέταρτη σταυροφορία, οι Βενετοί συμπράττουν με τους σταυροφόρους και κυριεύουν το Βυζάντιο το 1204. Κατά την διανομή, οι Βενετοί παραλαμβάνουν τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου πελάγους. Οι Βενετοί αντιλαμβάνονται ότι αυτές οι κτίσεις χρειάζονται πολυάριθμες δαπάνες σε στρατιωτική και ναυτική δύναμη, προκειμένου αφενός να διατηρηθούν και να υπερασπισθούν από τις επιδρομές των πειρατών, και αφετέρου να καταρτιστούν και να οργανωθούν διοικητικά. Για αυτό το λόγο απευθύνονται σε πλούσιους Βαρόνους και Δούκες στους οποίους παραχωρούν πλήρη κυριαρχικά δικαίωμα τα οποία μπορούν να κληροδοτούνται στους απογόνους τους. Έτσι ξεκινάει η δυναστεία των Γκίζιδων η οποία διαρκεί έως το 1390. Καθ' όλη την διάρκεια της Βενετοκρατίας, οι Τήνιοι δεν αισθάνθηκαν έντονη την καταπίεση εκ μέρους των κατακτητών. Στις αρχές του 18ου αιώνα οι Βενετοί πλέον βρίσκονταν σε παρακμή. Τα νησιά των Κυκλάδων είχαν πέσει προ πολλού σε τουρκικά χέρια. Παρ' όλα αυτά η Τήνος όχι απλά παρέμενε για πολύ καιρό ακόμα απόρθητη στους Τούρκους, αλλά επιπλέον αποτέλεσε το ορμητήριο καταστροφικών επιδρομών εναντίων των Τούρκων τόσο στο Αιγαίο, όσο και στα Τουρκικά παράλια.

Τουρκοκρατία και Απελευθέρωση Η Τουρκοκρατία της Τήνου δεν έμοιαζε σε καμία περίπτωση με τα άλλα μέρη της Ελλάδας. Οι Τήνιοι είχαν αρκετές ελευθερίες και προνόμια τόσο στην ενδυμασία την θρησκεία και τον πολιτισμό, όσο και στην οικονομία του νησιού. Συγκεκριμένα είχαν το δικαίωμα να φορούν τοπική ενδυμασία, δεν ήταν υποχρεωμένοι να φορούν ούτε φέσι και είχαν ελευθερία να κτίζουν εκκλησίες και σχολεία. Ακόμα δεν επιτρεπόταν να προσεγγίζει στο νησί ο τουρκικός στόλος, χωρίς άδεια. Η παρουσία των Τούρκων ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, αφού δεν έμεναν καθόλου στο νησί, εκτός από τον διοικητή και τον δικαστή που συχνά απουσίαζαν από την έδρα τους. Το νησί ουσιαστικά αυτοδιοικούνταν από τέσσερις αιρετούς που αποτελούσαν την ανώτατη εξουσία της Τήνου που ονομάστηκε Κοινότης της νήσου Τήνου. Σε αυτή την εποχή η Τήνος γνωρίζει μεγάλη άνθηση. Ακμάζει οικονομικά μετά από την θεαματική ανάπτυξη του εμπορίου και της εξέλιξης της μαρμαρογλυπτικής με περιοδείες και καταστήματα σε ολόκληρο τον Βαλκανικό χώρο και την Μικρά Ασία. Εξελίσσεται ουσιαστικά σε οικονομική πρωτεύουσα των Κυκλάδων, λόγω των προνομίων της. Στο νησί φιλοξενούνταν συχνά πρόξενοι της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Αγγλίας, της Δανίας και της Ισπανίας. Έφτασε σε σημείο να ονομάζεται το "Μικρό Παρίσι". Ο τρόπος ζωής τους, τα σπίτια και η ενδυμασία επηρεάστηκαν καθοριστικά σε εκείνη την περίοδο. Στις 31 Μαρτίου του 1821, ο Πύργος με πρωτοπόρο τον Γεώργιο Παλαμάρη υψώνει την σημαία της επανάστασης. Είκοσι μέρες μετά η σημαία περνάει στην πόλη της Τήνου. Οι Τήνιοι στον αγώνα της επανάστασης, μεταξύ άλλων, συνεισφέρουν με 5.000 Τήνιους στρατιώτες και με αρκετά μεγάλο στόλο από σκάφη. Τήνιοι ναυτικοί επανδρώνουν τα ένδοξα πολεμικά πλοία των Ψαρών, των Σπετσών και της Ύδρας. Οι Τήνιοι φιλικοί υπερβαίνουν τους δώδεκα, ενώ το νησί αποτέλεσε πολύτιμο καταφύγιο για άσυλο σε Έλληνες διωχθέντες και πρόσφυγες. Στο τέλος του Ιανουαρίου του 1823 βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Στο νησί καταφθάνουν οι Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς και Μακρυγιάννης για να προσκυνήσουν. Το συγκεκριμένο γεγονός θεωρήθηκε ίσως το σημαντικότερο ιερό μήνυμα του Ελληνορθόδοξου Χριστιανισμού, για το δίκαιο της επανάστασης.

Η νεότερη ιστορία του νησιού Ο τορπιλισμός της Έλλης, το δεκαπενταύγουστο του 1940 αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στη νεότερη ιστορία της Τήνου. Πιο συγκεκριμένα, το εύδρομο Έλλη ήταν αγκυροβολημένο και σημαιοστολισμένο για την μεγάλη εορτή, έξω από το λιμάνι της Τήνου. Η Ελλάδα εκείνη την εποχή είχε διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις της με την φασιστική Ιταλία. Ενώ ετοιμάζονταν το τιμητικό άγημα να βγει από το πλοίο, η Έλλη χτυπήθηκε άνανδρα από τορπίλη Ιταλικού υποβρυχίου, τυλίχθηκε αμέσως στις φλόγες και μία ώρα μετά βυθίστηκε. Ακόμα δύο τορπίλες που είχαν στόχο την κατάμεστη από κόσμο προβλήτα του νησιού δεν εξερράγησαν ποτέ, γεγονός που μνημονεύεται ως θαύμα της Παναγίας. Το άνανδρο χτύπημα της Έλλης από τορπίλη Ιταλικού υποβρυχίου, έγινε ενώ η φασιστική Ιταλία δεν είχε καν κηρύξει πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Αν και η συγκεκριμένη ενέργεια είχε σαν σκοπό να "τσαλακώσει" την Ελληνική υπερηφάνεια, δεν κατάφερε τίποτα περισσότερο από το να οπλίσει τους Έλληνες με περισσότερο πείσμα, ώστε να εξαναγκάσουν αργότερα τα φασιστικά στρατεύματα να υποστούν την πιο ταπεινωτική τους ήττα. Ως φόρο τιμής, κάθε χρόνο, εκπρόσωπος της κυβέρνησης ρίχνει στεφάνι στο σημείο που βυθίστηκε το Έλλη, ενώ ο αρχηγός στόλου καταθέτει στεφάνι στο Μαυσωλείο της Έλλης που βρίσκεται κάτω από τον Ναό της Μεγαλόχαρης. Στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής το νησί, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, λειτούργησε ως το μεγαλύτερο κλιμάκιο πληροφοριών και δολιοφθορών των Συμμάχων στο Αιγαίο. Ο ασύρματος της Τήνου μέσα από πληροφορίες που μετέδιδε στο Συμμαχικό Στρατηγείο της Μ. Ανατολής, ζημίωνε αδιάκοπα τους Γερμανούς. Τέλος, από τα απόκρημνα λιμανάκια του νησιού διοχετεύονταν με μικρά πλοιάρια (καΐκια) στη Μέση ανατολή Έλληνες πατριώτες για να συνεχίσουν εκεί τον αγώνα κατά του κατακτητή. Μεταξύ αυτών και οι Κωνσταντίνος Καραμανλής και Γεώργιος Παπανδρέου.